Ознака: moral
МОРАЛОТ Е ПРЕТХОДНИЦА НА ЗАКОНОТ
Мудрите луѓе велат дека хартијата трпи сè! Дека е навистина така, како за пример ке дадам ситуација, која верувам дека повеќето од македонските граѓани денес се имаат соочено но и ја имаат воочено следнава состојба:
Секој кој ке оди во некоја јавна здравствена установа ке забележи, најчесто прикажано на влезовите во одделенијата, копиран дел од Законот за заштита на правата на пациентите. Проблемот се состои во тоа што истите тие права стојат само на хартија. Ниедно од тие права реално не функционираат во пракса, дури ни најосновните начела!? За споредба од поранешниот систем на социјализмот (СР Македонија), за таков закон ретко некој претпоставувал дека и постои или дека би требало да постои во пишана форма, затоа што суштината на Законот за правата на пациентите на тогашните лица вработени во јавните здравствени установи, таа им била општо позната и општо прифатлива.
Тоа како општо познато го разбрале во текот на нивното претходно предзаконско запознавање и образување – состојба на предзнаење! Тоа образување би го нарекол морално обликување.
ДИСФУНКЦИОНАЛНОСТ НА ДЕМОКРАТИЈАТА
Првин би сакал малку да се навратиме во зачетоците на „демократијата” (demos=народ, kratein=владеење, односно владеење на народот) Атина, V век пр. н.е., во не толку далечна историја ако го сметаме периодот кога човекот за прв пат почувствувал потреба (социолошка, биолошка, економска) односно егзистенцијална потреба за да живее и функционира во заедница. Првично ваквиот концепт на уредување на државата е основан од луѓе-филозофи (љубители на мудроста) и мислители, кои секако биле вклучени во политичкиот живот на тогашната античка Атина, и истите сметале дека оваа нова идеја е идеолошки сосема коректна односно применлива за подобрувањето на животот во заедницата, преку вклучувањето на сите граѓани во политичките процеси на едно општество и држава.
Демократијата како и сите други државни уредувања кои доаѓаат во примена подоцна во човечката цивилизација, првично „на лист” имала димензија на нова ера во организирање на државата, односно намалување на моќта на монарсите (од mono=еден и arkh=првенец), и „благородните владетели” – олигарси или луѓе кои со самото раѓање низ нивните вени течела „плавата крв” (наследна моќ по пат на крвно сродство) со што би се ставило крај на истата привилегија, односно дискриминација врз останатото население во заедницата. Демократијата како „идеологија” (затоа што дотогаш немала примена во ниту една држава) најпрвин ке им послужи на граѓаните во Англија и Франција во XVII век, на кои преку процес на граѓански крвави војни и насилно уривање на тогашните апсолутистички монархии, ке се изборат општествено-политички промени кои ке послужат за активно вклучување на обичниот граѓанин/државјанин во општествените процеси – во создавање на ткн. парламентарна/собраниска демократија.
ARISTOTLE’S PHILOSOPHY OF EQUALITY, PEACE & DEMOCRACY
The son of a doctor, Aristotle was born in the city of Stagira in Macedonia in the year 384 BC, and was educated at Plato’s Academy. When his mentor Plato died in 347 BC, the Macedonian went home and became the tutor of Alexander, the son of King Philip of Macedon. His pupil, who later gained the suffix ‘the Great’, was rather fond of his teacher, and is supposed to have said, “I am indebted to my father for living, but to my teacher for living well.”
Aristotle stayed at the court of Alexander until 335 BC, when he founded his own academy, the Lyceum, in Athens. He remained in Athens until 323 BC, when anti-Macedonian sentiments forced him to leave. “I will not allow the Athenians to sin twice against philosophy” he said, with reference to the execution of Socrates, and fled to the island of Chalcis, where he died a year later, in 322 BC.
Reading Aristotle is easier than you might think. Even those who are not able to read him in the original Greek(firstly known as “Koine” language) cannot fail to be enamoured by his enthusiasm. A fascinating thing about Aristotle’s Politika (in English normally translated as The Politics), for example, is the way this enormously erudite man got carried away in his lectures. For instance, Aristotle simply could not help telling his students about a certain Hippodamus, the son of Eryphon. That Fifth Century BC Athenian was “the first man not engaged in politics to speak on the subject of the best Constitution.” According to Aristotle, this first philosopher of politics was “somewhat eccentric in his general mode of life owing to his desire for distinction… [he] lived fussily, with a quantity of hair and expensive ornaments and a quantity of cheap clothes – not only in winter but also in the summer” (The Politics II, 1268a).
This is perhaps a glimpse of how entertaining Aristotle could be when he lectured in his Lyceum – how he could spellbind his audience with seemingly irrelevant but highly entertaining anecdotes. But his aside about Hippodamus also suggests that Aristotle – the founder of psychology, political science, logic, poetics, physics, biology, and many other disciplines – had a childlike joy in telling his audience about all he knew. No wonder Cicero (106-43 BC), the Roman statesman and philosopher, noted that Aristotle’s writings were veniet flumen orationis aureum fundens – “like a pouring out of gold” (Academia Priora, Book II). And yet we don’t even have Aristotelian treatises: his only surviving books are lecture notes.
АМПУТАЦИЈА НА МОРАЛОТ И ЕТИКАТА
Како главен водич низ сите социјални елементи на секое цивилизирано општество, односно како главен показател на развиеност (закржлавеност) на духот на луѓето кои го сочинуваат потесниот круг на истото, се смета дека се моралот и етиката.
Самата подложеност на манипулација, преку свесно наметнување од страна на повеќе субјекти (медиуми, социјални мрежи, секојдневното човеково општење), генералното мислење (оформување на општествената свест), во сооднос со тоа дали одредено однесување, размислување или постапување на одредена целна група, се менува односно креира ново толкување за тоа дали нешто кое како предмет на моралот е само по себе „добро” или „лошо”, морално или aморално. Ова свесно менување и оформување на свеста кај луѓето е секогаш детално разработена од одредени структури, кои денес поради своите геостратешки интереси имаат за цел на голема врата да ја внесат луцидноста на тоа дека не треба да постојат било какви бариери односно табуа во човековото однесување, и преку неа неретко истата целна група да биде подложна на манипулација (глобално и локално).
МОРАЛОТ ВО НАШЕТО ОПШТЕСТВО
Моралот претставува збир на непишани правила и обичаи со кои се утврдуваат човековите односи и се пресудува што е добро а што лошо. Тој често се дефинира како облик на општествената свест, систем на обичаи, навики и норми. Моралот е релативен бидејќи се менува во зависност од општествените групи и во историските периоди. Централните вредности на моралот се: доброто, исправното и праведното.